Mleczko

Teoria społecznego tworzenia rzeczywistości zakłada, że człowiek rodzi się „nieukończony”. Co więcej, ten nieukończony człowiek nie ma swojego naturalnego ludzkiego środowiska, do którego jest przystosowany i do którego gnają go wrodzone instynkty. Tym różnimy się od innych mieszkańców ziemi. Przynajmniej teoretycznie.

My, nieukończeni, mali ludzie dojrzewamy w środowisku zewnętrznym poprzez kontakt z innymi ludźmi, przyrodą, językiem, przedmiotami, instytucjami, religiami.

Ustanawiamy nasz związek ze światem, tworzymy kulturę, instytucje i zasady postępowania w zależności od warunków, w których się znajdujemy i w których dojrzewamy, mimo że nasz mózg nie przepada za zmianami i dostosowuje się do nich z ewolucyjną powściągliwością.

Jeśli to założenie jest prawdziwe, a przynajmniej na gruncie socjologii brzmi wiarygodnie, to dziś, w centrum naszej debaty powinno być poszukiwanie odpowiedzi na pytanie jak zmienia się człowiek, którego naturalnym środowiskiem, punktem odniesienia, nowym porządkiem społecznym staje się AI.

Jak zjawiska i prawidłowości, które opisali przed laty Peter L. Berger i Thomas Luckmann – eksternalizacja, obiektywizacja itp. będą nas w nowej rzeczywistości kształtować. Jakie będą nasze relacje, instytucje?

Co będzie nawykiem, co standardem, co ładem społecznym, „obiektywizacją” rzeczywistości? Co będzie legitymizowane, co źródłem społecznego lęku, czy będzie uniwersum i jakie będą subuniwersa?

Jakie uwarunkowania będą decydować o rozwoju i sukcesie? Jakie będą miary sukcesu i powodzenia?

Zamiast tego, co ważne i kluczowe, zużywamy energię na uczestniczenie w spektaklu kto, kogo, w jakiej sprawie. Ulegliśmy przekonaniu, że uczestniczenie w tym spektaklu nas rozwija i dowartościowuje. Komuś się wydaje, że jest na scenie, ktoś na widowni, ktoś pisze scenariusz, reżyseruje. Społeczeństwo spektaklu 4.0.

Teoria społecznego tworzenia rzeczywistości, mimo że z połowy XX wieku, jest wciąż inspirująca i przydatna w ocenie i poznaniu współczesności, a może nawet przyszłości, o ile mamy przyszłość.

 

Źródła:

Peter Ludwig Berger, Thomas Luckmann, Społeczne tworzenie rzeczywistości, traktat z socjologii wiedzy, Wydawnictwo Naukowe PWN

Guy Debord, Społeczeństwo Spektaklu, Słowo/Obraz terytoria, Seria: Idee, 1998

Adam Lech, Społeczne konstruowanie rzeczywistości obiektywnej, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, 2013, Nr kol. 1897

Grafika: Agnieszka Małecka-Kwiatkowska z cyklu Po-kroje.